Германд ням гарагт /2025.02.23/ өндөр ач холбогдол бүхий парламентын ээлжит бус сонгууль явагдсан. Тус сонгуульд Фридерих Мерзээр ахлуулсан сөрөг хүчний “CDU”, “CSU” намуудын эвсэл хамгийн их буюу 29 орчим хувийн саналыг авч ялалт байгуулсан юм.
Харин Канцлер Олаф Шольцын “SPD” нам 17 орчим хувийн санал авсан байна. Энэ нь Дэлхийн хоёрдугаар дайнаас хойш тус намын гаргасан хамгийн муу үзүүлэлт юм. Сонгуульд хамгийн том амжилт гаргасан өөр нэг нам нь “AfD” байв. Тус нам 21 орчим хувийн санал авсан юм. Одоо Германы шинэ канцлераар Мерз ажиллах төлөвтэй байна. Шольц сонгуулийн үр дүн гашуун байлаа хэмээн ялагдсанаа хүлээн зөвшөөрсөн. Сонгуулийн ирц 83 хувьтай байсан нь 1990 онд хоёр Герман нэгдсэнээс хойш үзэгдсэн хамгийн өндөр ирц байв.
Тус улсын шинэ удирдагчаар ажиллах Мерз Европыг АНУ-аас жинхэнэ тусгаар байдалд хүрэхэд туслахаа амласан байгаа. 69 настай тэрбээр одоо эвслийн засгийн газар байгуулах нарийн төвөгтэй хэлэлцээг хийх хэрэгтэй. Мерз Улаан өндөгний баяр (Дөрөвдүгээр сарын 20) гэхэд эвслийн засгийн газар байгуулна гэж найдаж байна хэмээсэн ч энэ нь магадлал багатай. 
Олаф Шольц, зургийн эх сурвалж: The Economist
Сонгууль ээлжит санал хураалтаас долоон сарын өмнө явагдсан. Ингэж ээлжит бус сонгууль явуулсан учир нь өнгөрсөн жилийн арваннэгдүгээр сард Шольцын нэр хүнд тааруухан эвслийн засгийн газар нуран унасан явдал юм. Сүүлийн гурван жил Шольцын эвсэл Германыг удирдахад нам хоорондын маргаан үүсэж, тус улсын эдийн засаг зогсонги байдал орсон.
Сонгуулийн сурталчилгааны үеэр хамгийн их яригдсан асуудлууд нь эдийн засгийн зогсонги нөхцөл байдал, цагаачлал байсан юм. Үүнээс гадна тус сонгууль Украины ирээдүй, Европ болон АНУ-ын харилцаанд тодорхойгүй байдал үүссэн үед болж буйгаараа ач холбогдол өндөр.
Герман бол Европын холбооны 27 орны хамгийн их хүн амтай мөн хамгийн том эдийн засагтай улс. НАТО-гийн тэргүүлэгч гишүүн. Тус улс АНУ-ын дараа орох Украинд зэвсэг нийлүүлдэг хоёр дахь хамгийн том түнш нь билээ. Герман ирэх жилүүдэд Европт тулгарах сорилтод ямар хариу арга хэмжээ авахыг шийдэхэд гол үүрэг гүйцэтгэнэ.
Мерзэд засгийн газар байгуулах хэцүүхэн даалгавар ирлээ
Мерз эвслийн засгийн газар байгуулах хэлэлцээнд хүчтэй модгүйгээр оролцоно. Одоогийн байдлаар эвслийн засгийн газар байгуулахын тулд түүнд нэг эсвэл хоёр намтай хамтран ажиллах шаардлагатай эсэх нь тодорхойгүй байна. Дахин гурван намын эвсэл үүсгэх нь Германы манлайлал үзүүлэх чадварт нь төвөг учруулах магадлалтай.
Мерз Германд тогтвортой засгийн газар байгуулах нь хэр чухал гэдгийг ойлгож байгаа. Тэр ялалт байгуулсныхаа дараа “Хамгийн чухал зүйл бол Германд аль болох хурдан, тогтвортой засгийн газрыг байгуулах явдал. Би хариуцлага хүлээсэн гэдгээ ухаарч байгаа. Бидний өмнө ямар их ажил хүлээж байгааг ч би ойлгож байна. Үүнийг амаргүй байхыг мэдэж байгаа ч би энэ хариуцлагыг гүн хүндэтгэлтэйгээр хүлээн авна. Дэлхий ертөнц биднийг хүлээхгүй. Тэд удаан үргэлжлэх эвслийн хэлэлцээ, тохиролцоог ч хүлээгээд суухгүй” гэжээ.
Тэрбээр сонгуулиас хоёр дахь хамгийн их санал авсан “AfD” намтай хамтран ажиллахгүй гэснээ мэдэгдсэн. “AfD” нам нь хууль бус цагаачлалыг хатуу эсэргүүцдэг юм. “Герман нэгт” гэх уриатай тус нам Киевээс холдож, ОХУ-тай харилцаагаа сэргээхийг уриалдаг. Мерз цагаачлалд хязгаарлалт тавих мөн Украинд үргэлжлүүлэн туслахыг дэмждэг юм.
Хэрвээ тэр Шольцын “SPD”-тай эвслийн засгийн газар байгуулна гэвэл хэд хэдэн амлалтаасаа буцах шаардлагатай болно. Мерз бизнесийн татварыг 30 хувиас 25 хувь болгон бууруулж, өрхүүдэд ирж буй санхүүгийн ачааллыг багасгах төлөвлөгөө танилцуулсан. Харин “SPD” өндөр орлоготой аж ахуйн нэгж, хүмүүсийн татварыг нэмнэ гэж амласан байгаа. Парламентад сонгогдсон өөр нэгэн нам болох “Greens” мөн өндөр орлогын татварыг нэмнэ гэж мэдэгдсэн.
Мерз АНУ-ын Ерөнхийлөгч Доналд Трампын захиргааг Европын хувь хаяаг огт хайхардаггүй гэдгээ харуулсан хэмээсэн. Тэр Украины дайныг дуусгах тал дээр АНУ-ын албан тушаалтнуудын хэлсэн зүйлийг үндсэндээ жигшмээр гэж нэрлээд “Миний туйлын зорилго бол Европыг аль болох хурдан бэхжүүлэн босгож, ингэснээрээ бид алхам алхмаар АНУ-аас хараат бус байдалд үнэхээр хүрэх боломжтой болно” гэсэн юм. Хэрвээ эвслийн засгийн газар үүсгэх хэлэлцээ удааширвал Трамп тарифаар сүрдүүлж, худалдааны дайн үүсэх эрсдэл нэмэгдэж мөн Украины дайны улмаас Европт үүсээд буй аюулгүй байдлын сорилт тулгараад буй үед Германы манлайлал дутагдах эрсдэлтэй.
Засгийн газар байгуулсны дараах сорилтууд
Германчуудын хувьд хамгийн чухал асуудлуудын нэг нь эдийн засаг, санхүүгийн асуудал байсан. Тус улсын эдийн засаг уналттай хэвээр байгаа. Энэ нь үргэлжлэх төлөвтэй. Трампын худалдааны бодлого Германы экспортод суурилсан эдийн засагт сорилт авчирна. Сонгогчдын эдийн засгийн асуудлыг шийдэхгүй бол Мерзийн рейтинг унаж, эвслийн засгийн газрыг тогтворгүйжүүлнэ.
Мөн өмнөх засгийн газрыг нуран унахад нь чиглүүлсэн өрийн тоормосны асуудлыг Мерз шийдэх хэрэгтэй. Тэр өрийн тоормосыг сулруулж, батлан хамгаалах гэх мэт чухал салбарууддаа хөрөнгө оруулах эсэхийг шийдэх шаардлагатай юм. Мерз Европыг АНУ-аас тусгаар байдалд хүргэхийг хүсэж байвал батлан хамгаалахын салбартаа зарцуулдаг мөнгөө нэмэхээс өөр аргагүй.
Эх сурвалж: Reuters, Associated Press, Sky News
